Εχινόδερμα

Τα ψάρια και τα κοράλλια είναι αναμφισβήτητα οι πρωταγωνιστές στο σκηνικό ενός reef ενυδρείου και τα πρώτα είδη που έκαναν την εμφάνιση τους στο χόμπι. Η εξέλιξη της τεχνολογίας και η απόκτηση όλο και περισσότερων γνώσεων σχετικά με τη θαλάσσια βιολογία, έχει φέρει όμως με τα χρόνια στο προσκήνιο κι άλλους λιγότερο ίσως λαμπερούς, αλλά εξίσου σημαντικούς - όσον αφορά στη διατήρηση της βιολογικής ισορροπίας του υδάτινου συστήματος μας - συμπρωταγωνιστές, τα εχινόδερμα! Ορισμένα κάνουν την είσοδο τους στο ενυδρείο μας λόγω της ομορφιάς τους και άλλα λιγότερο φανταχτερά, εξαιτίας της σημαντικής συνεισφοράς τους στη βιολογική ισορροπία του υδάτινου συστήματος που διατηρούμε. Πολλά εχινόδερμα είναι σαπροφάγα, τρέφονται δηλαδή με τα οργανικά απόβλητα των άλλων ζώων και κάποια σκάβουν ακόμα και την άμμο για να βρουν την τροφή τους. Άλλα τρέφονται με οργανικά συστατικά που περιέχονται στον βράχο, διατηρώντας τον έτσι καθαρό για τα κοράλλια και άλλα με πλαγκτόν και οργανικά σωματίδια που πλέουν στο νερό. Κατά μία έννοια τα εχινόδερμα είναι οι "σκουπιδιάρηδες" του βυθού, επιτελώντας ένα ιδιαίτερα σημαντικό έργο για την γενικότερη υγεία του ενυδρείου μας.

Αυτό που πρέπει να λάβετε υπόψη πριν προσθέσετε κάποιον εκπρόσωπο των εχινοδέρμων στο ενυδρείο σας, είναι ότι κάποια είδη είναι θηρευτές και πολλά περιέχουν τοξίνες που μπορεί να βλάψουν τους ζωντανούς οργανισμούς που ήδη διατηρείτε. Συνεπώς ενημερωθείτε για τις συνήθειες και τις ανάγκες τους γιατί μετά την είσοδο τους στο ενυδρείο σε ορισμένες περιπτώσεις η απομάκρυνση τους είναι από δύσκολη έως αδύνατη. Υπάρχουν κυρίως πέντε ομάδες εχινοδέρμων που διατηρούνται σε αιχμαλωσία: οι αστερίες (Asteroidea) οι οφίουροι (Ophiuroidea) συγγενικό είδος με τον αστερία τα ολοθούρια (Holothuroidea) ή κοινώς τα "αγγούρια" της θάλασσας οι αχινοί (Echinoidea) και τα κρινοειδή (Crinoidea) Όλα τα εχινόδερμα διαθέτουν ορισμένα κοινά χαρακτηριστικά. Ανεξαρτήτως της γενικότερης εμφάνισης τους, διαθέτουν: πέντε ακτινωτά, συμμετρικά άκρα γύρω από ένα κυλινδρικό σώμα.

Στους αστερίες και στους οφίουρους τα πέντε ακτινωτά, συμμετρικά άκρα είναι εμφανή. Όμως και στα ολοθούρια, στους αχινούς και στα κρινοειδή μια πιο κοντινή παρατήρηση ή νεκροτομή φανερώνει ότι το σώμα τους είναι δομημένο με τον ίδιο τρόπο. Δεν διαθέτουν κεφάλι, μάτια και κεντρικό νευρικό σύστημα, αλλά έχουν χημικούς και απτικούς υποδοχείς. Μπορούν να ξεχωρίσουν το φως από το σκοτάδι και αναγνωρίζουν πότε εισέρχεται τροφή στο ενυδρείο. ένα ιδιαίτερο κυκλοφορικό σύστημα βασισμένο στο νερό Κανένα άλλο ζώο δεν διαθέτει το κυκλοφορικό σύστημα των εχινοδέρμων. Το άκρως εξειδικευμένο σύστημα τους επιτρέπει να μεταφέρουν τροφή και νερό, αλλά και άλλα θρεπτικά συστατικά κια αέρια. Η δυνατότητα αυτή τα καθιστά ιδιαίτερα ευάλωτα στις σημαντικές αλλαγές στην πυκνότητα του νερού.

Το αμυντικό τους οπλοστάσιο διαθέτει αγκάθια, δηλητήριο, τοξική βλέννα ή συνδυασμό όλων των παραπάνω. Ένας άλλος ακραίος αμυντικός μηχανισμός που διαθέτουν κυρίως τα ολοθούρια είναι η αποβολή μέρους του πεπτικού τους συστήματος το οποίο περιέχει κολλώδεις ουσίες που προκαλούν ασφυξία στους θηρευτές τους. Τα εχινόδερμα έχουν επίσης τη δυνατότητα να αναγεννήσουν μέρος του σώματος τους. Αν ένας θηρευτής λόγου χάρη πιάσει τον αστερία από ένα άκρο του, ο αστερίας θα απολέσει το άκρο και θα προσπαθήσει να ξεφύγει χωρίς αυτό και στη συνέχεια θα αναπτύξει νέο άκρο στη θέση του παλιού.